Category: business

රජය ලොකු ලූනු මිලදී ගැනීමේදී කොන්දේසි 17ක් ද පනවා තිබේ.

ඒ් අනුව රජය මිලදී ගන්නා ලොකු ලූනු ගෙඩියක විෂ්කම්භය විය යුත්තේ මිලිමීටර් 35 – 65කි.

විෂ්කම්භය මිලිමීටර් 65ට වැඩි සහ මිලිමීටර් 35ට අඩු ලොකු ලූනු තොග මිලදි ගැනීමේදී ද කොන්දේසි පනවා තිබේ.

ඒ් අනුව එම ලූනු මුළු තොගයේ බරින් සියයට දහය ඉක්ම නොවිය යුතු වෙයි.

එමෙන්ම  මිලදී ගැනීමේ ප්‍රමිතියට අනුව ලොකු ලූනු කිලෝවක් සඳහා ගෙඩි අටක් පමණ අන්තර්ගත යුතු බවද රජය ලූනු ගොවීන්ට කොන්දේසි පනවා තිබේ.

කෙසේ වෙතත්,  රජයේ ලොකු ලූනු මිලදී ගැනීමේදී පනවා ඇති කොන්දේසි තමන්ට පීඩනයක් එල්ල කරන බව ගොවීන් පවසයි.

සතොස සභාපති සමිත පෙරේරා මහතා අද පැවැති ප්‍රවෘත්ති සාකච්ඡාවකදි සඳහන් කළේ, සතොසට මිලදී ගනු ලබන්නේ යළි අලෙවි කළ හැකි මට්ටමේ නිෂ්පාදන බවය.

මාතලේ අනුරාධපුර සහ පොළොන්නරු දිස්ත්‍රික්කවල ගොවීන් පසුගිය මාස කිහිපයක සිට ලොකු ලූනු අස්වැන්න නෙලීම ආරම්භ කළේය.

කෙසේ වෙතත් නිසි මිලට තම අස්වැන්න අලෙවි කරගැනීමට නොහැකිවීමෙන් ගොවීන් පත්ව ඇත්තේ දැඩි අසරණභාවයකටය.

ඇතැම් ගොවීන්ගේ අස්වැන්න නිවෙස් තුළම විනාශ වී ගොස් ඇත.

මෙවැනි පසුබිමක රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්තිය යටතේ සතොස මගින් දේශීය ගොවීන්ගේ ලොකු ලූනු අස්වැන්න මිලට ගැනීම ආරම්භ කර තිබේ.

ඒ් අනුව ලොකු ලූනු කිලෝග්‍රෑමයක් රුපියල් 140 ගණනේ එක් ගොවියෙකුගෙන් රජය මිලදී ගන්නා ලූනු ප්‍රමාණය කිලෝග්‍රෑම් 2000කි.

අද පෙරවරුවේ දඹුල්ල ආර්ථික මධ්‍යස්ථානය අසළ රජයේ ලූනු මිලදී ගැනීමේ ගබඩාව ආසන්නයට පැමිණි ගොවීන් පැවසුවේ, මෙම ලූනු මිලදී ගැනීමේ කොන්දේසිවලින් තමන් පීඩාවට පත්වන බවය.

අද පස්වරුව වන විටත් දඹුල්ල ආර්ථික මධ්‍යස්ථානය අසළ ස්ථාපනය කර ඇති ලූනු මිලදී ගැනීමේ මධ්‍යස්ථානයට කිසිදු ගොවියෙකු ලූනු අළෙවි කර තිබුණේ නැත.

2025 යල කන්නය සඳහා දේශීය ගොවීන්ට සාධාරණ මිලක් සහතික කිරීම සඳහා ආනයනික ලොකු ලූනු සහ අර්තාපල් සඳහා විශේෂ වෙළඳ භාණ්ඩ බද්ද (SCL) වැඩි කිරීමට අදාළව 2007 අංක 48 දරන විශේෂ වෙළඳ භාණ්ඩ බදු පනත යටතේ නියෝගයක් රජයේ මුදල් පිළිබඳ කාරක සභාව විසින් සලකා බලා අනුමත කරන ලදී.

ඒ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ආචාර්ය හර්ෂ ද සිල්වා මහතාගේ සභාපතිත්වයෙන් රජයේ මුදල් පිළිබඳ කාරක සභාව (COPF) පසුගිය 21වනදා පාර්ලිමේන්තුවේදී  රැස්වූ අවස්ථාවේදීය.

විශේෂ වෙළඳ භාණ්ඩ බද්ද අහෝසි කිරීමට නියමිතව තිබුණද, දේශීය නිෂ්පාදකයින් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා රජය එය දිගටම භාවිතා කරන බව  මෙහිදී අනාවරණය වී තිබේ.

ඒ අනුව, 2025 අගෝස්තු 26 වන දින සිට ක්‍රියාත්මක වන පරිදි, ආනයනික ලොකු ලූනු කිලෝග්‍රෑමයක් සඳහා විශේෂ වෙළඳ භාණ්ඩ බද්ද රුපියල් 10 කින් (රු. 40 සිට රු. 50 දක්වා) සහ ආනයනික අර්තාපල් කිලෝග්‍රෑමයක් සඳහා විශේෂ වෙළෙඳ භාණ්ඩ බද්ද රුපියල් 20 කින් (රු. 60 සිට රු. 80 දක්වා) වැඩි කිරීමට පියවර ගෙන ඇත.

මෙහිදී අදහස් දැක්වූ නිලධාරීන් ශ්‍රී ලංකාවේ තීරුබදු ව්‍යුහය තිරසාර, සරල, විනිවිද භාවයෙන් යුත් සහ වෙළෙඳුන්ට නිවැරදී පුරෝකථනයක් කළ හැකි විය යුතු බව ප්‍රකාශ කළ ඇත.

ඒ අනුව මෙයට අනුකූලව,  පුළුල් ලෙස ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා වෙළෙඳ අමාත්‍යාංශය සහ මුදල් අමාත්‍යාංශය විසින් පවතින නීති ජාතික තීරුබදු ප්‍රතිපත්තිය සමඟ ඒකාබද්ධ කරන ලෙස කාරක සභාව  නිර්දේශ  කරන ලදී.

මෙහිදී කාරක සභාව විසින් යෝජිත තීරුබදු ක්‍රමවල වෙනස්කම්වල බලපෑම පිළිබඳ සම්පූර්ණ තක්සේරුවක් සිදු කරන ලෙසත්  එයට තීරු හතරේ බදු ක්‍රමයකට (Four- band import duty) මාරුවීම , සහ 2027 සිට 2030 දක්වා පැරා තීරුබදු (SCL සහ CESS) ක්‍රමානුකූලව ඉවත් කිරීම පිලිබඳ තොරතුරු ඇතුළත්  කරමින්  2026 මාර්තු මස අවසන් වන විට යාවත්කාලීන වාර්තාවක් ඉදිරිපත් කරන ලෙස අමාත්‍යාංශවලට නියෝග කරන ලදී.

කන්න අනුව පනවන  තීරුබදු මත රඳා පැවතීම අඩු කිරීමට ලොකු ළූණු වගාව සඳහා ඉහළ අස්වැන්නක් ලබා දෙන  නව තාක්ෂණික භාවිතයන් පුළුල් කිරීම සඳහා කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව ට ව්‍යාපෘතියක්  සකස්  කරන ලෙසත්,  එම ව්‍යාපෘතිය වසර පහක් තුල ලංකාවේ මුළු වගාබිම් ප්‍රමාණය  සඳහාම භාවිතාකිරීමට අවශ්‍ය කටයුතු සිදුකරන ලෙසත් කාරක සභාව විසින් නිර්දේශ කරන ලදී.

මෙය පසු අස්වනු පාඩු අවම කිරීම සහ ගොවීන් සඳහා මිල ස්ථාවර කිරීම සඳහා “ප්‍රභාෂ්වර” වැනි ආර්ද්‍රතාවය සහ උෂ්ණත්වය පාලනය කරන ලද ගබඩා, ආපසු මිලදී ගැනීමේ ගිවිසුම් (buy-back agreements)  සහ  අනාගත කොන්ත්‍රාත්තු (futures contracts)ඇතුළත් පුළුල් උපාය මාර්ගික කොටසක් විය යුතු බව කාරක සභා සභාපතිවරයා පැවසුවේය.

තවද, මත්පැන් නිෂ්පාදනය සඳහා තීරුබදු ගෙවීමට අදාළ සුරාබදු ආඥාපනත (52 වන පරිච්ඡේදය) යටතේ ඇති රීති ද, කාරක සභාවේදී සළකා බලා අනුමත කර තිබේ.

ඒ අනුව නව නීති මගින් දින 30 ඇතුළත අදාල බදු නොගෙවන්නන්ගේ නිෂ්පාදනය නතර කරනු ලබන අතර,  දින 90 ඇතුළත සියලුම බෙදාහැරීම් සහ විකුණුම් නතර කරනු ලබන බව නිලධාරීත් පවසා ඇත.

සුරාබදු පනතෙහි ශක්තිමත් බදු අයකර ගැනීමේ යාන්ත්‍රණයක් නොමැතිවීම හේතුවෙන් නොගෙවූ ගාස්තු සඳහා දැනට පවතින 3% පොලී දඩ මුදල  ප්‍රමාණවත් නොවන බැවින්, මෙය බලාත්මක  කිරීමේ වැදගත්කම කාරක සභාව  අවධාරනය කර තිබේ.

 

ස්විට්සර්ලන්තයේ ජිනීවා හි පැවැත්වෙන 16 වන එක්සත් ජාතීන්ගේ වෙළෙඳ හා සංවර්ධනය පිළිබඳ සමුළුවේ (UNCTAD) සමාරම්භක උත්සවය සඳහා වෙළෙඳ, වාණිජ, ආහාර සුරක්ෂිතතා සහ සමූපකාර සංවර්ධන අමාත්‍ය වසන්ත සමරසිංහ මහතා  (20) දින සහභාගී විය.

ඔක්තෝබර් මස 20 වන දා සිට 23 වනදා දක්වා පැවැත්වෙන මෙම සමුළුව, එක්සත් ජාතීන්ගේ වෙළෙඳාම සහ සංවර්ධනය පිළිබඳ ප්‍රධාන සමුළුව වන අතර, එහිදී වත්මන් ගෝලීය වෙළෙඳාම, මූල්‍ය, ආයෝජන, තාක්ෂණික ප්‍රවණතා සහ අභියෝග සාකච්ඡා කිරීම සඳහා සාමාජික රටවල් 195 ක රාජ්‍ය නායකයින්, වෙළෙඳ හා ආර්ථික අමාත්‍යවරුන්, ජාත්‍යන්තර සංවිධාන ප්‍රධානීන්, නොබෙල් ත්‍යාගලාභී ආර්ථික විද්‍යාඥයින්, සිවිල් සමාජ සංවිධාන, සංවර්ධන බැංකු, මූල්‍ය හා ගෝලීය වෙළෙඳ සංවිධාන වල නියෝජිතයින් සහභාගී වේ.

මෙය එක්සත් ජාතීන්ගේ වෙළෙඳාම සහ සංවර්ධනය පිළිබඳ ඉහළම තීරණ ගැනීමේ ආයතනය වන අතර, එහිදී සාමාජික රටවල් 195 ක වත්මන් වෙළෙඳ හා සංවර්ධන ගැටළු තක්සේරු කරමින් ඉදිරි වසර හතර සඳහා ගෝලීය ප්‍රතිපත්තීන් සකස් කරනු ලබයි.

‘‘Shaping the future” යන තේමාව සමඟින් එක්සත් ජාතීන්ගේ වෙළෙඳ හා සංවර්ධනය පිළිබඳ සමුළුව මෙවර පැවැත්වෙන අතර මීට සමගාමීව පැවති G77 සහ චීන, අමාත්‍ය රැස්වීමට ද අමාත්‍යවරයා සහභාගී වූ අතර එහිදී අමාත්‍යවරයා,

“දේශගුණික බලපෑම් සහ ණය බරවල සිට ඩිජිටල් සහ ආර්ථික බෙදීම් දක්වා අප මුහුණ දෙන බහුවිධ අර්බුද ගෝලීය ආර්ථිකයේ ගැඹුරු අසමමිතීන් හෙළි කරයි. සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවලට, විශේෂයෙන් ශ්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා හා අවදානමට ලක්විය හැකි රටවලට, මෙම අභියෝග සඳහා හදිසි ප්‍රතිසංස්කරණ සහ සාමූහික විසඳුම් අවශ්‍ය වේ.

වෙළෙඳ හා සංවර්ධන උපාය මාර්ග හැඩගැස්වීමේදී සහ අපගේ ජාතික ප්‍රමුඛතා අනුගමනය කිරීමට අවශ්‍ය ප්‍රතිපත්ති අවකාශය ආරක්ෂා කිරීමේදී UNCTAD හි කේන්ද්‍රීය කාර්යභාරය අපි නැවත තහවුරු කරමු. UNCTAD හි විශ්ලේෂණාත්මක හා තාක්ෂණික හැකියාවන් ශක්තිමත් කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.

සියලු රටවලට නැගී එන අවස්ථාවන්ගෙන් ප්‍රතිලාභ ලබා ගත හැකි බවත් ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව ගොඩනඟා ගත හැකි බවත් සහතික කිරීම සඳහා වැඩිදියුණු කළ සහයෝගීතාවයේ සහ තාක්ෂණ හුවමාරුවේ අවශ්‍යතාවය ද අපි ඉස්මතු කරමු.

වඩාත් සාධාරණ, තිරසාර ගෝලීය ආර්ථික පිළිවෙලක් කරා – සහයෝගීතාවයෙන් සහ බෙදාගත් අරමුණකින් – අපි එක්ව ඉදිරියට යමු.”

සඳහන් කරමින් ප්‍රකාශයක් නිකුත් කරන ලදි.

එම රැස්වීමෙන් අනතුරුව එක්සත් ජාතීන්ගේ වෙළෙඳ හා සංවර්ධනය පිළිබඳ සමුළුවෙහි සංවාදය ආරම්භ වූ අතර අමාත්‍ය වසන්ත සමරසිංහ මහතා,

‘‘ලෝකය බොහෝ අභියෝගවලට මුහුණ දෙන කාලයක අපි හමුවෙමු. සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල්, විශේෂයෙන් ශ්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා හා අවදානමට ලක්විය හැකි රටවල් පීඩනයට ලක්ව ඇත. COVID-19 වසංගතය, දේශගුණික විපර්යාස, ණය ගැටළු සහ ඉහළ යන ගෝලීය ආතතීන් අපගේ ආර්ථිකයන් වර්ධනය කර ගැනීමට සහ අපගේ ජනතාවගේ ජීවිත වැඩිදියුණු කිරීමට අපට අපහසු කර ඇත.
නමුත් අපි මෙහි සිටින්නේ බලාපොරොත්තු සුන් කර ගැනීමට නොවේ. බහුපාර්ශ්විකත්වය සහ ජාත්‍යන්තර සහයෝගීතාව තවමත් වැදගත් බව පෙන්වීමට සහ එයට විසඳුම් සෙවීමටයි.”

යනුවෙන් එම සංවාදයට එක් වෙමින් සිය ප්‍රකාශය ඉදිරිපත් කරන ලදි.

තව දුරටත් අදහස් දක්වමින් අමාත්‍යවරයා, දුෂ්කරතා මධ්‍යයේ වුවද, ශ්‍රී ලංකාව තවමත් බලාපොරොත්තු සහගතව UNCTAD සහ අපගේ සංවර්ධන හවුල්කරුවන්ගේ සහාය ඇතිව, අපට ශක්තිමත්ව යථා තත්ත්වයට පත් වීමට, හරිත ආර්ථිකයන් ගොඩනඟා ගැනීමට සහ අපගේ ජනතාවට වඩා හොඳ අනාගතයක් ලබා දිය හැකි බවට වූ විශ්වාසය අවධාරණය කරන ලදි.

ඒ අනුව අමත්‍යවරයා ස්විට්සර්ලන්තයේ ජිනීවා හි දී තවත් ද්වීපාර්ශ්වික සාකච්ඡා කිහිපයකට ද එක් වීමට නියමිත අතර 16 වන එක්සත් ජාතීන්ගේ වෙළෙඳ හා සංවර්ධනය පිළිබඳ සමුළුව (UNCTAD) එළඹෙන 23 වන දා දක්වා පැවැත්වීමට නියමිතය…..

 

මෙරට රන් මිල සෙනසුරාදා දිනයට සාපේක්ෂව රු 5,000කින් පහළ ගොස් තිබේ.

ඒ අනුව අද (21) පෙරවරුවේ කොළඹ හෙට්ටිවීදිය රන් වෙළෙඳපොළෙහි “කැරට් 22” රන් පවුමක් මිල රු. 356,000ක් දක්වා පහළ ගොස් තිබේ.

සෙනසුරාදා දිනයේ දී එය දැක්වුණේ රු. 360,800ක් ලෙසය.

මේ අතර සෙනසුරාදා දිනයේ දී රු. 390,000ක් ලෙස පැවති “කැරට් 24” රන් පවුමක මිල අද වනවිට රු. 385,000ක් දක්වා පහළ ගොස් ඇති බව කොළඹ හෙට්ටිවීදිය රත්‍රං වෙළෙඳපොළ ආරංචි මාර්ග සඳහන් කරයි.