නීතිඥ උපුල් කුමාරප්පෙරුම
බුද්ධ වර්ෂ නවසිය හැත්තෑ හයක් වූ සමයක සොත්ථිසේන නම් රජෙකු ලක්දිව මහරාජයානන් සේ කිරැලු පලන් සේක.
එකල්හී සොත්ථිසේන රාජෝත්තමයණ්ගේ අගමෙහෙසිය වූ සංඝා නම්වූ කුමරියෙක විසින් සොත්ථිසේන මහාරාජෝත්තමයාණෝ කිරැලු පලන් දිනයේදීම ඝාතනය කරන ලද්දාහූය. සොත්ථිසේනයන් රජකම් කල කාලය ගත් කල්හී එය එක්දිනක් වන්නේය.
සොත්ථිසේනයන්ට වූ අබග්ගය මහාවංශයෙහි සඳහන්වැ තිබියදී මාගේ මිත්තණියන් මා හට කියා පෑවේ කෙදිනක හෝ මාද චතුරයෙකු බවට පත් කිරීමේ අදහසක් ඇයගේ චෛතිසිකයන් තුල පෙරදැරි කරගෙන වන්නට විය යුතුයැ.
මාතර රාහුලයේ හයේ පන්තියට ගිය කල්හී අනේකවිධ දරැවෝ ශිෂ්‍යත්වය සමත්වැ රාහුලයටඅකුරැ කරන රිසියෙන් පැමිණියාහුය. එසේ රාහුලයට බට කොලුවන් අතැර මෙතෙකැයි කිව නොහැකි නාමයන්ගෙන් ඇරඹෙන්නාවූ පාසල් රාශියක ලමයින් ඇත්තාහූය. එකල්හී පස්වැන්නෙහි ශිෂ්‍යත්වය මනාව ලකුණු කලාවු නව යොවුන් වියෙහි වූ තරැණයෙකුද රාහුලයට පැමිණියේ තමන් ශිෂ්‍යත්වය සමත් උගතකු යැයි ආඩම්බරකාරීවූ මනසකින්ය.
රාහුලයට හූවක දුරින් වූ පාසැලක අධ්‍යාපනය ලැබූ මේ අහිංසකයා රාහුලයට පැමිනෙත්ම ඔහුගේ කල්ක්‍රියාව දුටු පන්ති භාර ඇදුරානෝ හේ පන්තියෙහි මොනිටරයා බවට පත් කලෝය. දමිත් චමින්ද නම් වූ හේ තමන් වෙත ප්‍රධානය කලාවූ ධූරයෙන් ඔද වැඩී අනෙක් සිසුවන් දෙස නෙක ආඩම්බර ලීලා පාමින් තමන් මොනිටරයා බව සපත කරනු වස් නෙක පෙලහර පාන්නට විය.
මෙසේ මොනිටරයා නේක පෙලහර පාමින් සිටියැදී ශිල්ප ශාස්ත්‍රයෙහි උකටලී වැ ගොස් සිටයෙකු මොනිටරයා හට චැලෙන්ජයක් දෙමින් පොරක් සේ වැජඹෙන්නට අවැසි නම් වහලයෙහි යට ලීයෙහි නගින්නට අභියෝග කලේය. අභියෝගය එසැනින් භාරගත් මොනිටරයා, සැබෑ මොනිටරයෙකු දැලක් මත දිවයන්නා සේ කම්බි දැල් මතට නැගී අසුරැ සැනකින් යටලීය මතට වන්නේය.
ඛේදයකි එකල්හීම ගුරැතුමානෝ පන්තියට පැමිණෙන්නේ මොනිටරයා ආමන්ත්‍රණය කෙරෙමිනි. යටලීයෙහි උන් මොනිටරයා පහත් වූ ස්වරයෙකින් ගුරැවරයා ආමන්ත්‍රණය කරත්ම බලවත් සේ කිපුනු ගුරැ තෙමේ මොනිටරයා යටලීයෙන් බැස්සවූයේ අබ මිටක් ඉසහොත් පුපුරා යන මුහුණකින් යුතුවයැ. ගුරැ දේවයානෝ කෝටු පහර කිහිපයක්ද මොනිටරයාගේ පශ්චාත් භාගයට ලබා දුන්නේ ඉතිරි හෝරා කිහිපයද ඔහු නැගිටුවා තබන අටියෙනි.
මහත්සේ කිපීහුන් ගුරැ දේවයානෝ තමන් විසින් උදෑසන පත් කලාවූ මොනිටරයා හෝරා කිහිපයකදී මොනිටර භාවයෙන් නෙරපා හැරියේ අලුයම ලූ කෙල පිඩක් මෙනි. ඉක්බිතිව හේ නව මොනිටරයෙකු පත් කලේය.
එතැන් සිට එක් දිනක් පමණක් මොනිටර් කම් කල දමිත් චමින්දයෝ සොත්ථිසේන නාමයෙන් හඳුන්වන්නාහුය. සමහරෙක් එය මොනිටරයාගේ වාසගමයැයි සිතා සොත්ථී කියාද කියන්නාහුය. වෙසක් පත් වලද සඳහන් කරන්නාහූය. එකල්හී ඒ සොත්ථිසේනයන්ට පසුව දිනක් රජකම් කල අනෙකා මෙකල්හී කොමර්ෂල් බැන්කුවෙහි සිටිනා අපේ සොත්ථිය.
